ในงานอุตสาหกรรมปัจจุบัน “วาล์ว” มีบทบาทสำคัญ โดยวาล์วจัดอยู่ในอุปกรณ์สำหรับควบคุมและขับเคลื่อน (Control) เครื่องจักรอุตสาหกรรมซึ่งวาล์ว คือทำหน้าที่ กำหนดการเดินทางของน้ำ ของเหลว ของไหล เคมี สารต่าง รวมทั้ง อากาสและ แก๊ส ว่าจะให้ไป หรือไม่ให้ไป
ส่วนประกอบของวาล์วหลักๆที่ควรทราบคือ
- Body คือ โครงสร้างหลักนั่นเอง
- Flange คือหน้าแปลนส่วนประกอบระหว่างท่อกับวาล์วในกรณีที่วาล์วมีขนาดใหญ่ ต้องใช้ สลักยึด
- Stem คือ แกนกลางในการหมุนวาล์ว หรือที่เรียกว่าก้านนั่นเอง
- Seat คือ ชิ้นส่วนกันการรั่วไหลของน้ำ มีชนิดที่เป็นยาง และ โลหะ
- Hand Wheel หรือ Arm คือ บริเวณที่เปิดปิดวาล์ว ในกรณีที่เป็น โซลินอยด์ วาล์ว (Solenoid valve) จะเป็นการควบคุมโดยไฟฟ้า ผ่านหลักการคือ การใช้สนามแม่เหล็ก เหนี่ยวนำกลไกการปิด-เปิด
- Wedge ฝากั้น ปิด – เปิดน้ำ ในบอลวาล์ว ชิ้นส่วนนี้จะเรียกว่า Ball นั่นเอง
GLOBE VALVE
ใช้ในการควบคุมการไหล ใช้กับระบบที่มีความดันแตกต่างกันสูงมากๆได้ ด้วยระบบแบบตั้งฉากจึงสามารถหมุนปรับความเบาหรือแรงของไหลได้ลักษณะเด่นคือข้างในจะเป็นแบบหน้าดิส ตัว Body จะป่องออกมา แต่เนื่องจากมีการเปลี่ยนทิศทางการไหลความดันลดที่ตกคร่อม globe valve มากขึ้นตาม
Globe valve จึงนิยมใช้เป็นอย่างมากในงานที่ต้องควบคุมอัตราไหลของของไหล
GATE VALVE
ใช้ในการเปิดปิดการไหลเท่านั้น ไม่สามารถปรับระดับความแรงของๆไหลได้ อีกทั้งยังไม่มีบ่ารอง valve (valve seat) ที่มักจะใช้วัสดุเป็น polymer ที่ทนอุณหภูมิสูงไม่ได้ gate valve จึงสามารถใช้กับงานที่อุณหภูมิสูงได้ แต่ก็ไม่นิยมใช้กับของไหลที่มีสารแขวนลอย เพราะสารแขวนลอยจะตกไปอยู่ตามร่องของ valve ทำให้ไม่สามารถปิดได้สนิท
BALL VALVE
ใช้ในการเปิด-ปิดเช่นเดียวกับ gate valve โดยจะใช้การเปิดปิดแบบ 90องศา ซึ่งโดยปกติ ball valve จะนิยมใช้ในงานประปาตามบ้านทั่วๆไปเพราะใช้งานได้ง่าย ไม่มีความซับซ้อนอะไร ข้างในมีบอลที่มีรูรอดผ่านจึงถูกเรียกว่า Ball valve
KNIFE GATE VALVE
เหมือนกับ Gate valve แต่ประตูวาล์วเป็นเหมือนใบมีด(มีความคม) เหมาะใช้กับของไหลเหนียว ๆ มีเยื่อใยหรือเป็น ผง ๆ เช่น โรงงานทำกระดาษ, เม็ดพลาสติก อีกทั้งยังสามารถใช้งานในด้านอื่นๆได้อีกมากมายเพราะความคมของใบมีดจึงสามารถใช้ตัดของบางชนิดได้
BUTTERFLY VALVE
ใช้ในการควบคุมการไหล มีหน้าตาคล้าย gate valve แต่แทนที่จาน valve จะเคลื่อนที่ขึ้น/ลงแบบ gate valveตัว butterfly valve กลับใช้การหมุนแทนเหมือนball valve และมี seat valve เช่นเดียวกัน แต่ตัว butterfly valve กลับมีน้ำหนักเบากว่ามากนิยมใช้กับการควบคุมการไหลที่มีการปรับเปลี่ยนอย่างรวดเร็ว มีหลายสเกลมาก เช่น
ใช้กับอุโมงค์น้ำทิ้ง, ระบบดับเพลิง หรือกับรถยนต์บางชนิดก็มีวาล์วชนิดนี้เช่นกัน
ส่วนประกอบ Butterfly Valve
- ลิ้น (disc)
- ตัววาล์ว หรือ (body)
- หมุด (pin หรือ bolt)
- ซีท (seat) ซึ่งจะแบ่งเป็น
- Soft seat หรือ seat ที่มีความยืดหยุ่น เป็นยาง สามารถเลือกได้หลายประเภทตามแต่ความเหมาะสมของของเหลว เช่น ยางที่ใช้กับน้ำดื่มได้ ยางที่ใช้กับสารเคมีได้
- Hard seat หรือ seat แบบแข็ง อาจจะทำจากโลหะ ใช้กับงานที่ต้องใช้แรงดันสูง อุณหภูมิสูง
- แกนวาล์ว (spindle)
- แบริ่งและซีล (bearing and seals)
SAFETY VALVE
เซฟตี้วาล์วหรือวาล์วเพื่อความปลอดภัยจากความดันมีไว้ระบายความดันส่วนเกินออกจากระบบเพื่อไม่ให้เกิดการระเบิด ซึ่งจะสร้างความเสียหายให้ทั้งแก่ท่อและส่วนประกอบอื่นๆ อีกทั้งยังอาจจะทำให้ตัวผู้ใช้งานเกิดการบาดเจ็บจากแรงดันได้อีก
Safety valve จึงมีความสำคัญเป็นอย่างมากทุกอุตสาหกรรมใหญ่ๆจะต้องมีติดไว้ในระบบแน่นอน
